Συστηματικός Δικτυακός Εκφοβισμός (cyber-bulling)

O συστηματικός δικτυακός εκφοβισμός είναι ένα σύγχρονο, υπαρκτό και εξελισσόμενο κοινωνικό-εκπαιδευτικό φαινόμενο. Οι διεθνείς σχετικές έρευνες αναφέρουν ότι το φαινόμενο παρουσιάζεται στα παιδιά σχολικής ηλικίας σε ποσοστό 6 έως 33% (Smith et al., 2005). Οι κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες μεγαλώνουν τα σημερινά παιδιά είναι πολύ διαφοερτικές από ότι στο παρελθόν.

Είναι απαραίτητο λοιπόν να κατανοήσουμε αυτές τις πλευρές και μέσα σε αυτές να καθοδηγήσουμε τη νέα γενιά. Πολλοί εκπαιδευτικοί σε όλες τις χώρες ανάμεσα σε αυτές και στην δική μας αναγνωρίζουν το πρόβλημα  (Li, 2007). Παρόλα αυτά η σοβαρότητα του προβλήματος είναι ένα αναμφισβήτητο γεγονός, για το οποίο οι εκπαιδευτικοί παγκοσμίως αμφιταλαντεύονται κι αντιδρούν σπασμωδικά ή λανθασμένα (Li, 2007). Μια πιθανή ερμηνεία είναι ότι τα παιδιά- θύματα του συστηματικού δισκτυακού εκφοβισμού δεν έχουν έκδηλες ενδείξεις στην εξωτερική τους εμφάνιση (γραντζουνιές, μελανιές κλπ) κάτι που κάνει ακόμη πιο δύσκολη την αναγνώριση του φαινομένου.

Ο συστηματικός δικτυακός εκφοβισμός δεν είναι κάτι αφηρημένο. Είναι ένα φαινόμενο που συνεχίζεται , εξελίσσεται και επηρεάζει την εκπαιδευτική πραγματικότητα. Λαμβάνει χώρα τόσο σε πραγματικό χώρο όσο και στο διαδίκτυο (Bauman, 2007). Ωστόσο οι συνέπειες του απλώνονται σε όλους τους τομείς της κοινωνικής δράσης και συμπεριφοράς των ατόμων. Η απενεχοποίηση της κοινωνικά ανεπιθύμητης συμπεριφοράς μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας ανεβάζει τους δείκτες του φαινομένου χρόνο με το χρόνο (Smith et al., 2005). Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η αύξηση του φαινομένου κατά τη διάρκεια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Η ανάγκη λοιπόν πρόληψης και ενημέρωσης είναι διαδικασία που πρέπει να λαμβάνει χώρα επιτακτικά την περίοδο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Έρευνες δείχνουν ότι το 50% των παιδιών σχολικής ηλικίας που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, το κάνουν χωρίς καμία επίβλεψη από ενήλικα (Smith et al.,2005). H αντιμετώπιση του συστηματικού δικτυακού εκφοβισμού είναι πολύ πιο δύσκολη υπόθεση στο χώρο του σχολείου , επειδή η ανωνυμία που περιβάλλει πολλούς ηλεκρονικούς τρόπους επικοινωνίας όχι μόνο προωθεί την απευαισθητοποίηση , αλλά μειώνει και την ικανότητα της κοινωνικής συναλλαγής με αποτέλεσμα οι χρήστες να είναι πιο εύκολο να υιοθετήσουν εχθρικές και επιθετικές συμπεριφορές (Li, 2007).

Για αυτό το λόγο, επισημαίνεται ότι η ενημέρωση για το φαινόμενο και τις συνακόλουθες αρνητικές συνέπειες του είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες , που μπορούν να μειώσουν τα φαινόμενα του συστηματικού εκφοβισμού και του συστηματικού δικτυακού εκφοβισμού έως και 50% (Campbell, 2005). Επίσης θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και οι αρνητικοί σχολικοί παράγοντες, όπως είναι η πίεση και το άγχος  για σχολική επιτυχία, καθώς και οι απόψεις, οι στάσεις και οι ακατάλληλες διδακτικές των εκπαιδευτικών για τη μάθηση και τη συμπεριφορά των μαθητών τους, οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν , να εντείνουν  ή και να μειώσουν τα φαινόμενα του συστηματικού εκφοβισμού και του συστηματικού δικτυακού εκφοβισμού (Ma, 2001, Li, 2007).

Οι αμοιβαίες επιρροές οικογένειας, συνομηλίκων και σχολείου είναι αυτές που μπορούν επίσης να διατηρήσουν ή να εξαλείψουν το φαινόμενο (Espelage et al, 2000. Olweus, 2003 στο Li, 2007), καθότι σχολικές μονάδες με σαφή πολιτική κουλτούρα κατά του εκφοβισμού και θετικό εκπαιδευτικό κλίμα, αναπτύσσουν πολύ μικρό ποσοστό συστηματικού εκφοβισμού και συνεπώς μικρότερες πιθανότητες μα εμφανίσουν συστηματικό διδκτυακό εκφοβισμό. Ο συστηματικός δικτυακός εκφοβισμός , μπορεί να προκύψει σε διάφορα ηλικιακά επίπεδα και δεν είναι φαινόμενο που αφορά μόνο τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι επιπτώσεις είναι αρνητικές  για όλες τις ηλικίες και αποδεικνύουν την αναγκαιότητα της ενημέρωσης των μαθητών και της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου (Li, 2007). Συνεπώς η ενημέρωση, η επιμόρφωση και η συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε σχετικά εξειδικευμένα προγράμματα παρέμβασης αποτελούν τα πρώτα βασικά βήματα στην έγκαιρη και προληπτική αντιμετώπιση του φαινομένου. Στη συνέχεια, επειδή οι συνέπειες του φαινομένου επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τη μάθηση, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αποκτήσουν τις κατάλληλες δεξιότητες για να χειρίζονται σωστά ένα τέτοιο θέμα.

Www.dislexia.gr (Σχοινά Λιάνα Ψυχολόγος MSc)