Υπηρεσίες ⁽¹⁴⁾

Υπάρχουν διάφορα τεστ, τα οποία εξετάζουν όλο το νοητικό προφίλ του παιδιού. Πώς σκέφτεται λεκτικά, πώς σκέφτεται πρακτικά, και ανάλογα με τις αντιδράσεις του ο ειδικός καταλαβαίνει αν έχει προβλήματα τα οποία χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση και συμβουλεύει τους γονείς ακριβώς τι να κάνουν για να περιορίσουν τις συγκεκριμένες δυσκολίες.

Οπωσδήποτε, το να έχει ένα παιδί μια ειδική μαθησιακή δυσκολία δεν δείχνει κάποια μειονεξία, το αντίθετο μάλιστα, σημαίνει ότι έχει το χάρισμα να σκέφτεται με πολυδιάστατο τρόπο. Όπως, για παράδειγμα, ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι και ο Γουόλτ Ντίσνεϊ που ήταν δυσλεκτικοί. Όμως, συχνά οι γονείς, επειδή δεν γνωρίζουν πολλά, φοβούνται να το ερευνήσουν έγκαιρα και περιμένουν να το αντιμετωπίσουν όταν το παιδί τελειώνει το Δημοτικό και πάει στο Γυμνάσιο, όπου τότε είναι λίγο αργά.

Προς το τέλος της Α΄ με αρχή της Β΄ Δημοτικού, ένα παιδί μπορεί να εμφανίσει τα πρώτα συμπτώματα δυσλεξίας ή άλλης μαθησιακής δυσκολίας. Οι πρώτες ενδείξεις είναι συνήθως ότι παρουσιάζει δυσκολία με την εκμάθηση της Ανάγνωσης και της Γραφής, προσθέτει ή αφαιρεί γράμματα σε λέξεις ή παραλείπει ολόκληρες λέξεις διαβάζει ή γράφει, έχει προβλήματα στο να μάθει να λέει την ώρα, γράφει πολύ αργά και δεν προλαβαίνει ολοκληρώσει τις εργασίες του μαζί με τα άλλα παιδάκια στην τάξη. Τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες διαθέτουν νοημοσύνη μέσου όρου και πάνω, αλλά απλώς έχουν μια ειδική δυσκολία σε κάποιο νοητικό τομέα.

Οι μαθησιακές δυσκολίες δεν έχουν σχέση με τη νοημοσύνη ενός παιδιού. Οφείλονται σε μια διαφορετική λειτουργία του εγκεφάλου, η οποία επηρεάζει τη λήψη και την επεξεργασία μιας πληροφορίας. Τα παιδιά που παρουσιάζουν τέτοιες ιδιαιτερότητες απλά βλέπουν, ακούν και αντιλαμβάνονται τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο.
Οι πιο συνηθισμένες μαθησιακές δυσκολίες

ΔΥΣΛΕΞΙΑ
Είναι η εξελικτική δυσκολία στην επεξεργασία του γραπτού λόγου και κατά συνέπεια δυσκολία στην ανάγνωση, δυσανάλογα επίμονη προς την ηλικία και το νοητικό δυναμικό του μαθητή, και επίσης επίμονη αδυναμία στην εκμάθηση της ορθογραφίας των λέξεων.
Τα σημάδια
- Δυσκολίες στην ανάγνωση (αργός ρυθμός ανάγνωσης, διστακτική και συλλαβική ανάγνωση, λάθη σε επίπεδο σύγχυσης βασικών αντιστοιχιών ήχων και γραπτών συμβόλων, λάθη με οπτικές ομοιότητες γραμμάτων, παράλειψη, αντικατάσταση, αντιμετάθεση γραμμάτων, συλλαβών ή και λέξεων, ελλιπής κατανόηση του κειμένου, χάσιμο της σειράς του βιβλίου).
- Δυσκολίες στη γραφή (πολλά ορθογραφικά λάθη, παραλείψεις, προσθέσεις, αντιμεταθέσεις, αντικαταστάσεις γραμμάτων, συλλαβών & λέξεων, κακογραφία, ακαταστασία, μουντζούρες στο γραπτό, αδικαιολόγητα κενά, κατάργηση των διαστημάτων, απουσία σημείων στίξης, απουσία κεφαλαίων ή παρεμβολή τους ανάμεσα στα πεζά).
- Δυσκολίες στα μαθηματικά (προβλήματα στην άμεση μνήμη, όταν ενασχολούνται με αριθμητικές πράξεις, απώλεια θέσης ή σειράς στην πρόσθεση στηλών με αριθμούς, δυσκολία εκμάθησης της προπαίδειας).

ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑ
Είναι η δυσκολία στην εκμάθηση των μαθηματικών εννοιών και δεξιοτήτων, παρά την απουσία εμφανούς διαταραχής, όπως κάποιο σύνδρομο ή νοητική υστέρηση. Η δυσαριθμησία μπορεί να είναι: α) αναπτυξιακή ή εξελικτική β) επίκτητη. Στην πρώτη περίπτωση, αναφερόμαστε σε άτομα σχολικής ηλικίας (μαθητές) που για πρώτη φορά έρχονται σε επαφή και αποκτούν μαθηματικές γνώσεις και δεξιότητες. Η δεύτερη αφορά άτομα που έχουν μάθει μαθηματικά, αλλά αργότερα, κατά την παιδική/εφηβική ή συχνότερα ενήλικη ζωή τους, χάνουν αυτή την ικανότητά τους, κάτι που οφείλεται σε μια επίκτητη διαταραχή που συνδέεται με κάποια βλάβη στον εγκέφαλο. Ο όρος «αναπτυξιακή» σημαίνει απλώς ότι το παιδί δεν αποκτά εύκολα μαθηματικές γνώσεις και δεξιότητες, και το πρόβλημα συνδέεται με την ποιότητα της αρχικής του μάθησης.

Τα σημάδια
- Δυσκολίες στην τέλεση απλών μαθηματικών πράξεων (εμμονή στο μέτρημα με δάχτυλα, μεγάλο διάστημα περισυλλογής) και στην αντίληψη ποσοτήτων και μεγεθών.
- Αδυναμία προσανατολισμού και συσχετισμών στα «αριθμητικά διαστήματα» : 1-100, 1-1000 κλπ.
- Αδυναμία συγκράτησης πρόσφατων μαθηματικών θεμάτων και εννοιών, παρ' όλη την επανάληψη.
- Δυσκολίες στην αφαίρεση και στη διαίρεση, περισσότερο από ο, τι στην πρόσθεση.
- Δυσκολίες προσανατολισμού στο χώρο, σύγχυση των εννοιών «δεξιά» και «αριστερά».
- Μνήμη μικρής διάρκειας σε πρόσφατες μαθηματικές έννοιες, προπαίδεια κ. α.
- Μη επιθυμητά αποτελέσματα με την εξάσκηση και τη μελέτη.
- Δυσκολία στην επιλογή των απαραίτητων πράξεων για τη σωστή επίλυση προβλημάτων.

ΔΥΣΓΡΑΦΙΑ
Είναι μια νευρολογική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στη γραφή, με παραμορφώσεις ή λάθη. Τα παιδιά με αυτή τη διαταραχή σχηματίζουν γράμματα με λάθος μέγεθος ή και κατεύθυνση ή γράφουν λανθασμένες και με ορθογραφικά σφάλματα λέξεις, παρά τις οδηγίες για το αντίθετο. Επίσης, είναι πιθανό να έχουν και άλλες δυσκολίες μαθησιακές, αλλά συνήθως δεν έχουν κοινωνικές δυσκολίες.

Τα σημάδια
- Ασκείται πολύ μεγάλη ή πολύ μικρή πίεση στο εργαλείο γραψίματος (μολύβι, πινέλο).
- Τα γράμματα δεν τοποθετούνται πάνω στη γραμμή.
- Τα γράμματα είναι δυσανάγνωστα.
- Το γράψιμο είναι πολύ αργό.
- Το γράψιμο δεν κινείται οριζόντια, αλλά κλίνει προς τα πάνω ή προς τα κάτω.
- Οι σειρές συγκλίνουν.
- Τα διαστήματα μεταξύ των λέξεων είναι ανομοιογενή.
- Το μέγεθος των γραμμάτων δεν είναι σταθερό.
- Κάποια γράμματα δεν σχηματίζονται ολοκληρωμένα.
- Το γράψιμο φαίνεται κοπιαστικό.

ΔΥΣΑΝΑΓΝΩΣΙΑ
Η αιτιολογία της δυσαναγνωσίας δεν είναι σαφής, όπως συμβαίνει και με την πλειοψηφία των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Τα αίτιά της μπορεί να ποικίλλουν. Οι περισσότερες σύγχρονες έρευνες συμπεραίνουν ότι πρόκειται για πρόβλημα στην καταγραφή και επεξεργασία αυτού που βλέπουμε την ώρα της ανάγνωσης και μπορεί να επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι το περιβάλλον ή το φως. Πρόκειται για ανικανότητα του εγκεφάλου να αποκωδικοποιήσει οπτικά ερεθίσματα του κειμένου. Άλλη παράμετρος που ενδεχομένως μπορεί να εμπλέκεται είναι η φωνολογική αποκωδικοποίηση των ήχων. Όπως και να έχει, είναι γεγονός ότι μπορούμε να υποψιαστούμε από πολύ μικρή ηλικία ότι το παιδί μας παρουσιάζει ανάλογη δυσκολία. Στην αντιμετώπιση του προβλήματος, καθοριστικό ρόλο παίζει η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση από το λογοθεραπευτή, που λύνει το πρόβλημα από τη ρίζα του. Έτσι, ανάλογα με το παιδί και το είδος της διαταραχής, η λύση μπορεί να είναι άμεση ή μακροχρόνια, εφόσον στην προκειμένη περίπτωση επιλεγεί και καθοριστεί το ιδανικό θεραπευτικό πρόγραμμα, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του εκάστοτε μαθητή.

Τα σημάδια
- Λάθη (αντικαταστάσεις, παραλήψεις, αντιμεταθέσεις).
- Δυσκολίες στην αποκωδικοποίηση (κομπιαστή ανάγνωση).
Αντικαταστάσεις λέξεων.

ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Αφορά τη δυσκολία της γραφής, τόσο στο επίπεδο της λέξης όσο και στο επίπεδο της πρότασης και της σύνταξης γραπτής παραγράφου. Τα λάθη των παιδιών με δυσορθογραφία μπορούν να ταξινομηθούν σε επτά μεγάλες κατηγορίες:
1α. Λάθη στην τοποθέτηση των γραφημάτων στο χώρο
- Αντικατάσταση γραμμάτων από άλλα γειτονικών μορφών.
- Διαφορετικά προσανατολισμένα (ε – 3, ρ – 9, δ – 2).
- Γειτονικής μορφής (χ – γ).
1β. Αντιστροφές
- Αντιστροφή αρχικού φωνήεντος (αρ – Ρα).
- Αντιστροφές μέσα στη συλλαβή ή σε διαδοχικά σύμφωνα (τρία – τίρα).
- Παράλειψη γραμμάτων ή συλλαβών.
- Πρόσθεση γραμμάτων ή συλλαβών.
- Σύνδεση των λέξεων (της μαμάς του – της μαμάστου).
2. Φωνολογικά λάθη
- Αντικατάσταση άηχου ηχηρού φωνήματος.
- Απλοποίηση συμπλέγματος (βάφτισα – βάφισα).
- Αφομοίωση (παγώνω – παγώγω).
- Επένθεση (κλαίω – καλαίω).
- Παραποίηση φωνηέντων (πέντε – πέντα).
3. Λάθη χρήσης (ιστορική ορθογραφία) (ωραίος – ορέος, κοιμάμαι – κιμάμαι).
4. Λάθη στη χρήση διαφορετικών γραμμάτων ενός ίδιου ήχου (ευχαριστώ – εφχαριστώ, ευαίσθητος – εβαίσθητος).
5. Λάθη συμφωνίας γραμματικής κλίσης. Τα παιδιά με δυσορθογραφία μπορεί να γνωρίζουν τους γραμματικούς κανόνες, αλλά δεν μπορούν να τους εφαρμόσουν.
6. Αντικατάσταση λέξεων (γάτα – σκύλος).
7. Ομόηχες λέξεις (λίπη – λύπη – λείπει).

ΔΥΣΠΡΑΞΙΑ
Ο όρος αναφέρεται σε ειδική διαταραχή της περιοχής της ανάπτυξης των κινητικών δεξιοτήτων. Τα άτομα με δυσπραξία έχουν τη δυσκολία να σχεδιάσουν και να ολοκληρώσουν μια πράξη. Υπολογίζεται ότι περίπου το 6% των παιδιών εμφανίζει σημάδια δυσπραξίας, και το 70% αυτών είναι αγόρια. Η δυσπραξία μπορεί να επηρεάσει διαφορετικές περιοχές της λειτουργικότητας, που ποικίλλει ανάμεσα σε ένα απλό κινητικό έργο, όπως είναι η χειρονομία του χαιρετισμού, και σε περισσότερο περίπλοκα έργα, όπως είναι το πλύσιμο των δοντιών. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως, αν ένα παιδί παρουσιάζει τέτοιου είδους δυσκολίες, όπως αυτές που περιγράφονται παρακάτω, δεν είναι απαραίτητο να έχει δυσπραξία. Αν, όμως, ένα άτομο εμφανίζει δυσκολίες αυτού του τύπου, για αρκετό χρονικό διάστημα, επιβάλλεται η εξέτασή του από ειδικό, για να διερευνηθεί η πιθανότητα εμφάνισής της.

Τα σημάδια
- Η δυσπραξία προκαλεί δυσκολία στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών, τα οποία μπορεί να έχουν προβλήματα στις σχέσεις με τους συνομηλίκους τους. Μολονότι είναι έξυπνα, ωστόσο φαίνονται ανώριμα, και μερικά μπορεί να αναπτύξουν φοβίες και ψυχαναγκαστική συμπεριφορά.
- Οι δυσκολίες συντονισμού των κινήσεων δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής και σε άλλες αθλητικές δραστηριότητες.
- Οι δυσκολίες στη γραφή, όπως τα κακοσχηματισμένα γράμματα, το κράτημα του μολυβιού και το αργό γράψιμο, μπορεί να καταστήσουν τη σχολική εργασία απογοητευτική.

ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΠΡΟΣΟΧΗΣ & ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
Πολλά παιδιά, ιδιαίτερα στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, χαρακτηρίζονται από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς ζωηρά, υπερκινητικά, απρόσεκτα, δραστήρια ή ανυπάκουα. Αυτή η συμπεριφορά, αν και δυσκολεύει τη ζωή των γονέων και των δασκάλων, θεωρείται έως μια ηλικία φυσιολογική. Παρ' όλα αυτά, όμως, επιβαρύνουν την καθημερινή ζωή του παιδιού, καθώς και τη σχολική επίδοσή του. Τότε, πιθανόν το παιδί να πάσχει από Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ – Υ). Η διαταραχή αυτή είναι πολύ συχνή κυρίως στα αγόρια και τα χαρακτηριστικά της είναι τρία: η υπερκινητικότητα, η ελλειμματική προσοχή και η παρορμητικότητα.

Τα σημάδια
- Το παιδί είναι υπερβολικά δραστήριο σε σχέση με τα παιδιά της ηλικίας του, και είναι σχεδόν αδύνατο να παραμείνει ήρεμο.
- Είναι αφηρημένο και χάνει τα πράγματά του.
- Δεν έχει υπομονή να ακούσει οδηγίες.

Είναι η μορφή της ψυχοθεραπείας, όπου προσεκτικά επιλεγμένοι ασθενείς τοποθετούνται σε μια ομάδα, που καθοδηγείται από ένα εκπαιδευμένο ψυχοθεραπευτή, με σκοπό να βοηθήσει ο ένας ασθενής τον άλλο, ώστε να επέλθει αλλαγή στη συμπεριφορά ή και στην προσωπικότητα τους.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι ομαδικής ψυχοθεραπείας ανάλογα με τη σύνθεση της ομάδας, το είδος της θεραπευτικής διεργασίας, τον τρόπο συντονισμού και καθοδήγησης του θεραπευτή, το θεωρητικό σύστημα αναφοράς της θεραπείας.
Οι περισσότεροι κλινικοί εργάζονται μέσα σ'ένα ψυχαναλυτικό (ψυχοδυναμικό) σύστημα αναφοράς. Όπως , όμως αναφέραμε και παραπάνω το ψυχαναλυτικό σύστημα αναφοράς είναι το κύριο θεωρητικό υπόβαθρο της ομαδικής ψυχοθεραπείας, που εκφράζεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους θεραπευτικής παρέμβασης : α) προς το άτομο β) προς τις διαντιδράσεις μεταξύ των μελών, γ) προς την ομάδα ολόκληρη ως ενότητα. Αν και διάφοροι θεραπευτές μπορεί να εστιάζονται περισσότερο ή λιγότερο σε κάποιον από τους τρεις αυτούς τρόπους, ο συχνότερος εστιασμός είναι στις διαντιδράσεις μεταξύ των μελών με κάποιου βαθμού εστιασμό στις δύο άλλες διαστάσεις.
Καθώς λοιπόν, το βασικό πεδίο παρατήρησης και παρέμβασης στην ομαδική ψυχοθεραπεία είναι οι διαντιδράσεις ανάμεσα στα μέλη, ο πόλος του θεραπευτή είναι κυρίως η διέγερση, συντήρηση, διεύθυνση, επέκταση και ερμηνεία των διαντιδράσεων.

Ψυχοθεραπεία είναι η μορφή θεραπείας των ψυχικών διαταραχών στην οποία ένα εκπαιδευμένο άτομο εγκαθιστά μια συμφωνία συνεργασίας με τον ασθενή και μεσα από μια καθορισμένη θεραπευτική επικοινωνία – λεκτική και μη λεκτική – επιχειρεί να ανακουφίσει την ψυχική διαταραχή , να αντιστρέψει ή να μεταβάλλει τη δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά και να ενθαρρύνει την πρόοδο και την ανάπτυξη της προσωπικότητας .

Η αντανάκλαση μιας επιτυχημένης ψυχοθεραπευτικής προσπάθειας , είτε απευθύνεται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων κυρίως (π.χ, θεραπεία συμπεριφοράς ) είναι η καλύτερη λειτουργικότητα του ατόμου στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην εργασία και η ευχάριστη χρησιμοποίηση του ελεύθερου χρόνου. Η ανθρώπινη σχέση, λοιπόν , και η ανθρώπινη επικοινωνία είναι η βάση της ψυχοθεραπείας, γεγονός το οποίο αποτελεί προτεραιότητα και βάση της λειτουργίας του κέντρου μας.

Tο παιχνίδι επιτρέπει στο παιδί να ζωντανέψει και να επεξεργαστεί προβλήματα που το βασανίζουν, να αναπαραστήσει οικογενειακές καταστάσεις , να εκφράσει συναισθήματα και παρορμήσεις που του είναι «απαγορευμένα» (π.χ. να πετάξει την κούκλα- πατερά από το παράθυρο του κουκλόσπιτου και να δείξει έτσι τον θυμό του γι'αυτόν).
Εκτός από παιχνίδια-αντικείμενα, ο θεραπευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει και άλλους τρόπους για να διεγείρει την φαντασία του παιδιού. Μπορεί π.χ. να συνταιριάξει ιστορίες μαζί με το παιδι. Μπορει να το ρωτήσει ποιο ζώο θα του άρεσε να είναι και γιατί (έτσι παίρνει μια εικόνα για το πώς βλέπει τον εαυτό του). Μπορεί να του ζητήσει να ζωγραφίσει κάποιο πρόσωπο και μετά να το ρωτήσει τι νομίζει ότι νοιώθει ή σκέπτεται αυτό το πρόσωπο.
Όλα τα παραπάνω χρησιμοποιούνται στην αποθεραπεία του παιδιού, όποτε μιλάμε για παιχνιδοθεραπεία.

Πρόκειται για μορφή θεραπείας που είναι απαραίτητο συμπλήρωμα ή τμήμα της θεραπείας ή τμήμα της θεραπείας περιβάλλοντος και της γενικότερης προσπάθειας κοινωνικοποίησης και αποκατάστασης του ασθενή. Ο ασθενής εμπλέκεται σε διάφορες δραστηριότητες που έχουν κάποιο χρήσιμο στόχο – αυτοφροντίδα, αυτοσυντήρηση, αυτονομία γενικότερα, χειροτεχνία, εκπαίδευση, κοινωνικές δεξιότητες, προεπαγγελματικη κατάρτιση, φροντίδα σπιτιού, ανατροφή παιδιών, διασκέδαση – στα πλαίσια ενός θεραπευτικού περιβάλλοντος που προάγει τις διαπροσωπικές σχέσεις και την κοινωνικοποίηση. 

Η οικογένεια είναι ένα δυναμικό σύστημα με μία πορεία ζωής. Τα μέλη της επικοινωνούν, τους ενώνουν δεσμοί αγάπης και έχουν συγκεκριμένους ρόλους. Στις σύγχρονες κοινωνίες, η οικογένεια έχει τροποποιηθεί πολύ, οι ρόλοι είναι συγκεχυμένοι και οι απαιτήσεις πολλές. Συχνά οι γονείς βρίσκονται απέναντι σε δυσεπίλυτα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν σε σχέση με τα παιδιά τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι γονείς μπορεί να αναζητήσουν υποστήριξη σε κάποιον ειδικό.

Η συμβουλευτική γονέων έχει στόχο να ενδυναμώσει το ρόλο κάθε γονέα ώστε ο ίδιος να είναι σε θέση να βοηθήσει το παιδί να ωριμάσει συναισθηματικά και να αυτονομηθεί.

Η συμβουλευτική γονέων απευθύνεται σε γονείς όλων των ηλικιών, και τα πιο συχνά θέματα που αναφέρονται είναι:

Διαζύγιο, απώλεια,
πένθος,
προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών στο σπίτι ή το σχολείο,
δυσκολίες σχολικής προσαρμογής,
μαθησιακές δυσκολίες και
διαταραχή ελλειματικής προσοχής και υπερκινητικότητας,
συναισθηματικά προβλήματα των παιδιών,
οργανικά προβλήματα κ.α.

Οι συνεδρίες μπορούν να πραγματοποιούνται μόνο με τους γονείς ή το γονέα/κηδεμόνα, ή να πραγματοποιούνται παράλληλα με την ατομική θεραπεία του παιδιού. Η συχνότητα των συνεδριών καθορίζεται κατόπιν συνεννόησης αλλά και αναγνώρισης των ειδικών αναγκών κάθε οικογένειας.